Vrijwilligers aanwijzen via een loting.
Het is één van de manieren waar de nieuwe Alkmaarse coalitie aan denkt om de betrokkenheid van de burgers bij het stadsbestuur te vergroten.
Het idee van loting komt uit het boek ’Tegen verkiezingen’ uit 2013 van de Belgische historicus David van Reybrouck. Hij betoogt daarin dat we verkiezingen zo heilig hebben verklaard dat we vergeten zijn dat je het volk ook rechtstreeks aan het bestuur kan laten deelnemen: via een loting. De oude Grieken deden het al. Verkiezingen zijn volgens van Reybrouck juist ooit ingesteld met het idee dat je het besturen niet aan het gewone volk kunt overlaten. Slechts een bovenlaag zou geschikt zijn voor stadsbestuur of regering.
Jury
Een loting is een beetje vergelijkbaar met de Amerikaanse juryrechtspraak. Wie als jurylid wordt aangewezen, dient te verschijnen. Of dat in Alkmaar ook zo dwingend moet worden, vermeldt het coalitieakkoord -dat donderdagavond officieel wordt gepresenteerd- nog niet. Eerst maar eens experimenteren: er moet een ’pilot’ komen. En ook niet meteen een hele nieuwe gemeenteraad bij elkaar loten. Rustig beginnen met een adviesgroepje.
De nieuwe coalitie hecht namelijk erg aan de mening van het volk, zo staat uitvoerig in plannen voor de komende 3,5 jaar. „We willen weten wat er speelt onder inwoners”, schrijven GroenLinks, BAS, CDA, PvdA, Leefbaar Alkmaar, ChristenUnie en SP. „We betrekken de samenleving zo veel mogelijk bij de besluitvorming.” Daar wil het nieuwe stadsbestuur natuurlijk de bestaande ’participatie’ (inspraak) voor gebruiken, maar ook dorps- en wijkpanels, al dan niet via internet. Ook referenda zijn mogelijk. En daar komt dus nu de loting bij.
Ingewikkeld
Want, zo zegt de coalitie, sommige onderwerpen zijn te ingewikkeld voor de nu beschikbare inspraakmogelijkheden. ’Mobiliteit’ bijvoorbeeld of de ’energietransitie’. „In dergelijke gevallen kan gedacht worden aan een pilot burgerberaad waarbij inwoners die zijn geloot, ondersteund door experts de gelegenheid krijgen om een zorgvuldig onderbouwd richtinggevend advies te geven.” Let wel: een advies. Want „het college en de gemeenteraad blijven vanzelfsprekend te allen tijde verantwoordelijk voor de uiteindelijke beslissing.”
Al in 2015 bepleitte het nu Dijk en Waardse raadslid Wesley Boer -toen nog jongste bediende van de VVD- om in Heerhugowaard wijkraden te vormen die elk met zo’n 30 door loting ’aangewezen’ bewoners gevuld zouden moeten worden. „Als iemand niet wil, zou je nog eens met hem kunnen gaan praten, maar je kunt ook een heel huis inloten en dan bepalen de bewoners daarvan onderling maar wie er in de wijkraad gaat” , aldus Boer destijds.
Elite
Het voordeel van loting, zo vond hij, is dat niet steeds dezelfde wijkbewoners (’de participatie-elite’) op de voorgrond treden.
Ook hij wees op het Amerikaanse jurysysteem. „Dat blijkt een enorme leerschool. Mensen dragen ineens verantwoording.” In zijn voorstel geldt een inloting voor een of twee twee jaar. „Op die manier besturen inwoners afwisselend zelf en worden ze bestuurd. Juist dat aspect vergroot de betrokkenheid.” Boers idee is nooit uitgevoerd.
Bron: NHD